Deddf Iaith Newydd

[yrieithydd]

Ar ôl post diweddar (yn Saesneg) marnanel* am agwedd AC Llafur Newydd at weithred uniongyrchol di-drais (fel graffiti yn galw am ddeddf iaith newydd), es i i wefan Cymdeithas yr Iaith a ddarllenais erthygl am Broclamasiwn `Cymraeg yn hanfodol'. Dw i'n hoff iawn o hyn:

Dwyieithrwydd Cymraeg
Mae'r Proclamasiwn yn galw'r nod hwn yn ‘Ddwyieithrwydd Cymraeg’. Golyga hyn wyrdroi 'r drefn bresennol o ddwyieithrwydd Saesneg, lle bo cyrff fel Cynghorau Sir, Asiantaethau Cyhoeddus a Cholegau Addysg yn cyflawni bron y cyfan o'u gwaith yn Saesneg gan ddibynnu ar gyfieithu er mwyn cyflwyno delwedd ddwyieithog i’r cyhoedd. O dan y drefn newydd o gyfieithu ar gyfer y di-Gymraeg, cofnodid cost cyfieithu fel gwariant ar y Saesneg.

Dyna'r ffordd iawn i wneud pethau. Dw i'n cofio yn Aber yn cwyno pan gafodd ein harholiadau eu dechrau gyda'r Saesneg yn gyntaf a wedyn y Gymraeg oherwydd ei bod yn teimlo fel symboleiddiaeth,** rhaid gwneud pethau yn y Gymraeg neu y byddai pobl yn cwyno er bod pawb wedi deall y tro cyntaf. Beth oedd yn well oedd iddynt ddefnyddio Cymraeg a wedyn ei chyfieithu ar gyfer y rhai nad oedd wedi deall. Fel arfer dyna beth o'n i'n profi, ond dw i'n credu oherwydd mai arholiadau Adran y Gymraeg oeddent! Yr un dw i'n cofio lle na ddigwyddodd fel hynny oedd arholiad Ffrangeg yn fy ail flwyddyn. Ond y broblem wedyn yw nad yw'r myfryfiwyr o Loegr, neu Gymry di-Gymraeg ayb yn deall pwysigrwydd y Gymraeg.


Dw i hefyd am sylwi ar y ffaith bod Cymdeithas yr Iaith yn defnyddio mwy ar ôl dechrau erthygl ar y tudalen blaen ond yn yr URL*** maent yn defnyddio rhagor

*Diolch i senji am ein cyflwyno

**Dyna beth mae Geiriadur yr Academi yn rhoi am `tokenism' ond dwi'n synnu.

***Dw i am rhoi hynny yn y Cymraeg. URL = Universal Resource Locator OCiyI felly, Lleolwr Adnodd Hollgyffredinol neu LlAH!


After marnanel's recent post (in English) * about the attitude of a New Labour AM to non-violent direct action (like graffiti calling for a new [Welsh] Language Act), I went to the websit of Cymdeithas yr Iaith and read an article about the Proclamation `Cymraeg yn hanfodol'. I really like this:

Welsh Bilingualism
The proclamation refers to this aim as ‘Welsh Bilingualism’. This will mean that we turn on its head, the present system of English bilingualism, which means that County Councils, Public Agencies and Education Collages carry out almost every aspect of their work through the medium of English and rely on translation facilities to maintain a bilingual ‘front’ for the public.

[That is cut and pasted from the English version of the article (so blame them for the Education Collages!). It misses out the final sentence of that paragraph in the Welsh which reads `Under the new regime of translating for the benefit of those without Welsh, the cost of translating will be recorded as an expense against English.']

That's the right way to do things. I remember in Aber complaining when our exams where started with English first and then Welsh because it felt like tokenism, we have to do things in Welsh or people will complain although everyone had understood the first time. What was better was for them to use Welsh and then translate it for those who hadn't understood. Usually that was what I experience, but I believe that that was because they were exams of the Welsh Department! The one I remember where it didn't happen like that was a French exam in my second year. But the problem then is that the students from England or non-Welsh speaking Welshpeople etc do not understand the importance of Welsh.

*Thanks to senji for introducing us

**[The Welsh I found in Geiriadur yr Academi for `tokenism' was `symboleiddiaeth' which surprised me.]


I also want to note the fact that Cymdeithas yr Iaith uses mwy [more, the comparative of mawr big] after starting an article on the front page but in the URL*** they use rhagor [a noun meaning `more, addition']

***I want to give that in Welsh. URL = Universal Resource Locator IIRC so, Lleolwr Adnodd Hollgyffredinol or LlAH!